Gotyk wielu osobom kojarzy się z architekturą sakralną i jest to dobry trop. Za popularność tego stylu odpowiada duchowieństwo. Zakony spopularyzowały gotyk wśród mieszczan, z kolei zakony rycerskie budowały w jego duchu zamki i świątynie. W tym okresie rozwój sztuki sakralnej przewyższył sztukę świecką. Jednak gotyk znalazł też odbicie w kulturze rycerskiej, mieszczańskiej i dworskiej. Kiedy powstał gotyk i jak wpłynął na meblarstwo oraz architekturę?

Trochę historii

Gotyk to styl w architekturze, meblarstwie i sztyce, który narodził się we Francji w XII wieku. Szybko zyskał popularność w większości krajów europejskich: najpierw w Anglii, potem w Hiszpanii, Skandynawii i Europie Środkowej. Dotarł nawet na Bliski Wschód i Cypr. Wyjątek stanowili Włosi, którzy uważali gotyk za styl pozbawiony smaku.

Gotyk najwyraźniej odcisnął się w architekturze: bardzo charakterystyczne dla niego są sklepienia krzyżowo-żebrowe, ażurowe ściany, strzeliste łuki, duże witraże. Typowe budynki gotyckiej architektury to smukłe, strzeliste kościoły. W architekturze świeckiej gotyku budowano m.in. ratusze z wysokimi wieżami, mury obronne miast z okazałymi basztami i zębatymi blankami, a także szpitale czy uniwersytety.

Gotyk i antyki

W początkowej fazie gotyku meble budowaną tradycyjną metodą skrzyniową. Jednak wiek XIV przyniósł prawdziwą rewolucję w meblarstwie. Prawdopodobnie za sprawą wynalezionej wówczas piły wodnej zaczęto ciąć cienkie deski, które pozwoliły na konstruowanie mebli opartych na konstrukcji ramowo-płytowej. Dzięki temu antyki stały się lżejsze, a ich budowa bardziej oszczędna.

W okresie gotyku skrzynie otrzymały nowe kształty: mocowano je na wydłużonych nogach, a otwierano za pomocą drzwiczek. Pojawienie się konstrukcji ramowo-płycinowej przyczyniło się do wzrostu znaczenia szaf. Modne były wówczas tzw. szafy słupowe: stały one na wysokich nogach, a ich dół wieńczyła ozdobna płyta. W Anglii popularny był mebel w typie kredensu: cupboard, czyli wysoka skrzynia z trzema drzwiczkami. W późnym gotyku tworzono szafy dwu-skrzydłowe oraz cztero-skrzydłowe wraz z szufladami.

Fot. Anglieski cupboard, źródło zdjęcia: Wikipedia, autor zdjęcia: Bradshawhall

Jeśli chodzi o meble do siedzenia, to w gotyku popularne były siedziska oparte na skrzyni. Zyskały one oparcia oraz boczne poręcze. Modne były również ławy oraz krzesła trójnożne. Pod koniec gotyku pojawiły się krzesła nożycowe. Łóżka także bazowały na skrzyni, a zwieńczał je baldachim. Antyki w stylu gotyckim dekorowano rzeźbieniami.

Co jeszcze warto wiedzieć o gotyku? O tym w następnym artykule.