Renesans często zestawia się ze średniowieczem i opisuje na zasadzie kontrastów. Za właściwe średniowieczu wskazuje się zabobony, zacofanie, bigoterie. Renesans to odrodzenie nauk, otworzenie umysłu na wiedzę i sztukę, ruchy reformacyjne. Oczywiście te porównania w pewnym stopniu mają swoje odbicie w rzeczywistości. W końcu pełen tajemnicy i niejednoznaczności uśmiech Mona Lisy w ogóle nie pasuje do tak popularnych w średniowieczu ikon świętych.

Jednak niewiele rzeczy jest jednoznacznie czarne czy białe. Podobnie jest ze średniowieczem i renesansem. Wieki średnie nie były aż tak ciemne, a renesans aż tak wyzwolony, jak często bywa to przedstawiane. Niektórzy naukowcy traktują nawet renesans jako kontynuacje średniowiecza. A jak sprawa wygląda z meblarstwem? Czym różnią się, a w czym są podobne antyki z epoki średniowiecza i renesansu?

Antyki z epoki średniowiecza

W początkowej fazie tej epoki za mistrzów stolarstwa uznaje się Skandynawów. Antyki średniowieczne dzielimy na trzy style: bizantyński, gotycki i romański. Meble średniowieczne są bogato zdobione, często pokryte kunsztownymi płaskorzeźbami (przedstawiającymi np. świętych, sceny z Biblii czy legend). Typowe dla epoki są ażurowe elementy mebli.

Charakterystyczne dla średniowiecza są niewygodne pulpity, przy których tworzono rękopisy czy też kopiowano książki. Najpopularniejszym sprzętem tamtego okresu były skrzynie. W dojrzałym średniowieczu skrzynie coraz częściej wyposażano w nogi (przedłużano narożne deski). Do siedzenia wykorzystywano drewniane stołki i ławy. Stoły zyskały nogi w formie kozłów. Odpowiednikiem mebla, który współcześnie określilibyśmy mianem ekskluzywnego, w epoce średniowieczna był tron.

Wbrew stereotypom, meble w czasach średniowiecza tworzono kunsztownie, a ówcześni stolarze techniką i precyzją dorównywali rzemieślnikom tworzącym kilka wieków później. Jak w każdej epoce: meble wiejskie charakteryzowały się prostotą i topornością (najprostsze skrzynie powstawały z wyciosanego pnia i pokrywy). Tworzono także stylowe sprzęty przeznaczone dla bogatych mieszczan czy dworzan, które cechowała bardzo bogata ornamentyka. Część mebli średniowiecznych wyodrębniło się na bazie mebli klasztornych.

Antyki z epoki renesansu

Narodziny renesansu miały miejsce we Włoszech, a stamtąd styl rozprzestrzenił się na całą Europę. Antyki w epoce renesansu zyskały klasyczną formę, połączoną z bizantyńską ornamentyką. Dekoracje przybierały kształty herbów, geometrycznych wzorów (pereł, godronów). Zdobienia w formie rzeźbień były bardzo precyzyjne i skomplikowane. Nierzadko skrzynie ozdabiano nogami w kształcie zwierzęcych łap, a wsporniki stołów przebierały formy herbów, delfinów czy innych fantazyjnych postaci. Motywy zoomorficzne, roślinne czy geometryczne powoli zastępowały zdobienia oparte na scenach biblijnych – właściwych dla średniowiecza.

Meble w okresie renesansu przybierały również bardziej wyrafinowane formy: toporne skrzynie ustępowały miejsca kufrom i kabinetom, ciężkie ławy zastępowano krzesłami. Antyki coraz częściej wzbogacano o szuflady czy finezyjnie wygięte nogi. Podobnie jak w poprzedniej epoce: wiejskie meble były bardzo proste, niewiele różniły się od tych średniowiecznych. Do popularnych mebli w epoce renesansu należały masywne, antyczne stoły, a także łoża z baldachimami, dającymi namiastkę prywatności w przepełnionych domach. Antyki stworzone w epoce renesansu – w porównaniu do średniowiecza, zyskały lekkość i nowoczesną prostotę, a także harmonijność. W tamtych czasach najmodniejsze były meble w jasnych odcieniach.

Podobieństwa

Zarówno w epoce średniowiecza jak i renesansu antyki cechowała masywność, a nawet pewien rodzaj toporności. Trudno odróżnić antyki stworzone w późnym średniowieczu, od tych stworzonych we wczesnej epoce renesansu. Najpowszechniejszą formą dekoracji były rzeźbienia, często w postaci reliefów. Meble wytwarzano głównie z drewna (zwykle z rodzimych gatunków drzew). Zarówno meble średniowieczne jak i renesansowe trudno uznać za wygodne, ale w renesansie zaczęto powszechniej używać np. poduszek ułożonych na siedzeniach krzeseł.