Trudno przejść obok niej obojętnie. Jej kruchość, finezja kształtów i piękne malowania, zachwycają nie tylko koneserów antyków. Antyczna porcelana – gdzie i kiedy ją wynaleziono, czym różni się porcelana brytyjska od „kontynentalnej” i tej z Dalekiego Wchodu? O tym w poniższym artykule.

Fot. Figurka porcelanowa Rosenthal

Antyczna porcelana – kto ją wymyślił?

Porcelana chińska

Porcelana została wynaleziona w odległych Chinach, w VII wieku n. e.. Początkowo przybierała dość toporne formy grubościennych, małych naczyń. Dzięki rozwojowi technologii produkcji, ok. XV wieku zaczęto produkować chińską porcelanę jaką znamy dzisiaj – z ultra cienkimi ściankami, ozdobioną orientalnymi malowaniami.

Pierwsze egzemplarze chińskiej porcelany dotarły do Europy w XI wieku. Przez 400 lat nie budziły jednak większej sensacji. Aż do roku XV, kiedy to Włosi, zafascynowani ceramiką wysokiej jakości z Chin, próbowali odkryć tajniki produkcji porcelany. 2. połowa XVII i wiek XVIII był okresem prawdziwego szaleństwa na punkcie chińskich wyrobów, w tym oczywiście chińskiej porcelany, która zaczęła być masowa importowana do Europy.

Porcelana chińska jest bardziej krucha od tej wynalezionej w Europie – ze względu na wyższy skład sklalenia (do jej produkcji wykorzystuje się także kaolin i kwarc w odpowiednich proporcjach).

Porcelana europejska

Europejczykom udało się wyprodukować prototyp porcelany europejskiej na początku XVIII wieku, a dokonał tego Ehrenfried Walther von Tschirnhaus, jednak dopiero po jego śmierci, kiedy przeniesiono pracę do Drezna i Miśni, jego uczeń – Johann Friedrich Böttger, w 1709 r. wynalazł porcelanę europejską znaną nam dzisiaj – białą porcelanę twardą. Warto w tym miejscu wspomnieć o wątku polskim, który był znaczący w produkcji europejskiej porcelany – Böttger był alchemikiem Augusta II Mocnego, ówczesnego króla polski. W pierwszej dekadzie po wynalezieniu porcelany europejskiej, taktowano ją jako wyjątkowo cenny produkt – nazywany białym złotem, a miśnieńskie wyroby określano mianem prawdziwych dzieł sztuki.

Fot. Antyczna porcelana miśnieńska

Porcelana kostna

Nad stworzeniem porcelany intensywnie pracowała także Wielka Brytania, w której chinoiserie, czyli tzn. chińszczyzna, była wyjątkowo popularna. Brytyjczycy swój sukces odnieśli prawie 40 lat po Niemcach – w 1745 r. Thomas Frye opracował recepturę na produkcję porcelany kostnej, wytwarzanej ze spopielonych kości, skalenia i kaolinu. Pierwsza wersja porcelany kostnej nie wzbudziła jednak zainteresowania wśród koneserów pięknych przedmiotów. Dopiero pod koniec XVIII niejaki Josiah Spode udoskonalił sposób produkcji Frye i z powodzeniem zaczął sprzedawać ten rodzaj porcelany.

Fot. Antyczna porcelana kostna

Wiemy już gdzie powstała pierwsza antyczna porcelana i jak wyglądał rozwój jej produkcji w Europie. W następnym artykule odpowiemy na pytania: jak wyceniać porcelanę oraz jak o nią dbać.