Renesans, czyli ruch intelektualny i artystyczny, powstał we Włoszech, ale dość szybko rozprzestrzenił się niemal w całej Europie. Chociaż główne cechy renesansowej sztuki i rzemiosła uznać można za uniwersalne w każdym kraju, szeroki zasięg pociągnął za sobą wykształcenie się wielu stylów narodowych. Jak one wyglądały w poszczególnych krajach europejskich? Zacznijmy od kolebki renesansu: Włoch.

Renesans we Włoszech

Meblarstwo w epoce włoskiego renesansu było inspirowane klasycznymi greckimi i rzymskimi formami. Wyróżniało się jednak bizantyńską, bogatą dekoracją. Warto pamiętać, że początki epoki, datowane na 1460 r. , przypadały na okres, kiedy bardziej wyrafinowane konstrukcje mebli nie były jeszcze znane, a najpopularniejszym wyposażeniem ówczesnych wnętrz była skrzynia. Włosi do budowy mebli najczęściej wykorzystywali orzech.

Fot. Fotele w stylu neorenesansowym

Generalnie włoskie antyki renesansowe charakteryzowały się masywnym wyglądem, kunsztownymi rzeźbieniami (przyrodniczymi i architektonicznymi) i średnim komfortem użytkowania. Południe kraju kojarzone były z bogatszą ornamentyką, a północ z większą prostotą.

Włoskie antyki w stylu renesansowym

Symbol wczesnej epoki renesansu, wyżej wspominania skrzynia, była przedmiotem wielofunkcyjnym: przechowywano w niej przedmioty (także w trakcie podróży), siedziano na niej, traktowano jak ławę. Zresztą to własnie skrzynie ewoluowały z czasem w bardziej skomplikowane antyki, np. w wyniku dodania do nich oparć i zaplecka, utworzyły tzw. cassapancę – prototyp kanapy. Przełom wieku XV i XVI to okres narodzin nowego mebla: kredensu. Początkowo wyglądał jak podłużna, niska szafka. Z końcem wieku XVI skonstruowano szafy, kabinety oraz sekretery – wszystkie te meble budowano na bazie skrzyń.

Fot. Kabinet w stylu renesansowym

Popularnym meblem do siedzenia (poza skrzyniami) było sgabello. Pod tą tajemniczą nazwą kryje się nic innego, jak znany polski zydel, czyli krzesło o wąskim siedzisku i ukośnych nogach. Niektóre wersje były wyposażone w oparcie.

Fot. Sgabello

Kolejnym typowym dla epoki renesansu meblem do siedzenia jest tzw. savonaroli. To krzesło swój nietypowy wygląd zawdzięcza esowatym, wygiętym nogom przecinającym się jak „x” i złączonym oparciem, poręczami, osią i stopami. Jedno krzesło savaroli budowano z ok. 10 par nóg. Pierwowzorem savonaroli było krzesło kurulne, czyli mebel o konstrukcji nożycowej, który można było składać.

Fot. Schemat krzesła kurulnego

Savaroli bywa mylone z krzesłem Dantego, które wyglądem przypomina krzesło kurulne, ale nie jest składane i ma jedynie dwie pary nóg. Pierwowzór krzesła Dantego ma oparcie i siedzisko wykończone skórą.

W epoce renesansu nowością były także rozbudowane łoża, o bardzo reprezentacyjnym charakterze: składające się z podstawy w formie skrzyni, łóżka właściwego oraz baldachimu. Monumentalny i ozdobny wygląd łóżek miał związek z tym, że w ówczesnej epoce, nie oddzielano sypialni od przestrzeni dziennej i gościnnej.

Co ciekawe antyczne stoły z okresu renesansu nie były uznawane za szczególnie ważne sprzęty, stąd początkowo ich zdobienia były dość ograniczone w porównaniu z innymi meblami.

Pod koniec epoki Renesansu popularne stały się np. tralki, które były ważnym elementem w konstrukcji choćby krzeseł i zastępowały często kanciaste nogi i oparcia. Chociaż to właśnie w renesansie pierwszy raz w historii meblarstwa pojawia się tapicerka, antyki z tej epoki często były średnio wygodne. Widać to doskonale na przykładzie krzeseł, których skomplikowane konstrukcje (np. w postaci poprzednich stężeń z przodu), utrudniały wygodne siedzenie. Jednak niezbyt wysoki komfort użytkowania doskonale rekompensuje wygląd mebli z tamtych czasów: eleganckich i reprezentacyjnych, o przepięknych rzeźbieniach.