Poniższy wpis rozpoczyna cykl artykułów poświęconych stylom w architekturze wnętrz. Analizie będą poddawane zarówno trendy znane i cenione, jak i te lekko zapomniane. Rozpoczynamy od stylu biedermeier, który udowadnia, że antyki mogą być nie tylko gustowne, ale także użyteczne. Początki nie były jednak łatwe…

Narodziny stylu i prześmiewcza nazwa

Biedermeier rozwinął się w Niemczech i Austrii, ale swoich zwolenników znalazł również w krajach skandynawskich, Polsce czy w Rosji. Przyjmuje się, że okres jego rozwoju przypada między Kongresem Wiedeńskim (1815 r.) a Wiosną Ludów (1848 r.).

Termin biedermeier zaczerpnięto od nazwiska bohatera tomu satyrycznych wierszy, którego autorem był Ludwig Eichrodt. Tytułowa postać to człowiek zorientowany na dobra materialne, o wąskich umyśle i małych aspiracjach. Stylowi nadano tę prześmiewczą nazwę, ponieważ przez długi czas traktowano go jako rodzaj sztuki niższej, użytkowej.

Sztuka mieszczan dla mieszczan

Biedermeier nie miał żadnych sztywnych założeń, a najbardziej widoczny był w projektowaniu mebli oraz aranżacji wnętrz. Był tworzony dla mieszczan, którzy stawali się coraz liczniejszą grupą w ówczesnych Niemczech.
W projektowaniu mebli brano pod uwagę przede wszystkich funkcjonalność oraz komfort użytkowania. To właśnie w meblach biedermeier po raz pierwszy zastosowano sprężyny w siedziskach – dla wygody. Sofy, fotele czy krzesła posiadały wygodne oparcia. Meble musiały być także przystępne cenowo, dlatego wykonywano je z rodzimych gatunków drzew liściastych i owocowych. Ich atutem była solidność – miały bowiem służyć kilku pokoleniom.

Design mebli biedermeierowskich, przynajmniej na początku, można było porównać do uproszczonych kształtów mebli empire, pozbawionych przesadnych zdobień i monumentalnych rozmiarów. Z czasem styl ewoluował i przybierał coraz bogatsze formy.

Skromne, delikatne dekoracje

W meblach biedermeierowskich ozdobą były już same eleganckie kształty czy rysunki słoi drewna. Czasem malowano na nich czarne ornamenty. Kosztowniejsze egzemplarze dekorowano kontrastowymi intarsjami (np. z klonu, hebanu), które zwykle przybierały uproszczone motywy klasycystyczne lub kwiatowe. Meble pokrywano również fornirami typu czeczot.

Ciepłe i pełne pamiątek mieszkania w stylu biedermeier

Ówczesne aranżacje mieszkań klasy średniej stawiały na przytulność oraz poczucie intymności. Kolorystyka wnętrz była jasna, modne były także kontrastujące zestawienia barw. Ściany najczęściej pokrywały papierowe tapety w kwiatowe motywy lub pasy. Wnętrza ozdabiano ciekawie upiętymi firanami, rodzinnymi pamiątkami oraz kwiatami w wazonach.

Charakterystyczne meble tego okresu to np. okrągłe stoły na jednej, masywnej nodze. Bardzo modne były też sekretarzyki – o oryginalnych kształtach i dużej ilości szufladek, pełniące funkcje biurek.

Biedermeier w XXI wieku

Wydawałoby się, że antyczne meble nie pasują do nowoczesnych wnętrz. Nie dotyczy to jednak mebli biedermeierowskich. Ergonomiczne i wygodne, o ponadczasowych, skromnych zdobieniach, wspaniale wyglądają w przestronnych, minimalistycznych, a nawet surowych wnętrzach, w których dominuje biel, drewno, stal.

Meble biedermeierowskie, co jest już całkiem naturalne, powszechnie wykorzystuje się również w stylu dworkowym. Antyki śmiało można zestawiać z pamiątkami po dziadkach – stare kredensy, stoły, obrazy, porcelana, zegary, biała broń, będą pięknie podkreślały tradycyjny, przytulny charakter wnętrz.

Przewrotne losy stylu

Biedermeier jest przykładem pewnego rodzaju rewolucji, która dokonała się w 1. poł. XIX wieku. Mimo, że styl na początku był traktowany jako efekt ubocznym miernego gustu klasy średniej, zyskał wielką popularność. Wygoda, solidność oraz prosta elegancja wygrała z przepychem i stawianiem walorów estetycznych ponad użytkowość. Biedermeier – krytykowany za swą prostotę, okazał się cenionym stylem życia, w którym wreszcie najważniejszy był komfort ludzi, a nie przesadny przepych i dekoracyjność.