Zainteresowanie sztuką wśród koneserów antyków wydaje się czymś zupełnie naturalnym. Po pierwsze, dzieła sztuki to najlepsze towarzystwo dla wyjątkowych, pięknych antyków. Po drugie, meble antyczne same bywają określane mianem dzieł sztuki. Dlaczego jeszcze decydujemy się na zakup drogocennych obrazów czy grafik? Jak wygląda rynek dzieł sztuki w Polsce? I najważniejsze: dlaczego obrazy zwykle są takie drogie?

Dlaczego kupujemy dzieła sztuki?

Istnieje wiele powodów, dla których prywatni kolekcjonerzy decydują się na zakup dzieł sztuki, np.:

• Fascynacja konkretnym stylem lub twórcą;
• Sentyment do dzieł, który są w jakiś sposób związane z historią rodziny;
• Wysokie poczucie estetyki, wrażliwość na piękno;
• Inwestowanie (dzieła sztuki nie są narażone na inflację, niektóre z nich można potem sprzedać z zyskiem).

Często subiektywne odczucia (słabość do konkretnego obrazu czy poczucie estetyki) splata się z racjonalnymi przesłankami (dzieła sztuki są uważane za doskonały sposób na lokację kapitału).

Fot. Obraz

Jak rozwijał się rynek sztuki w Polsce?

Dzieje Polski nie sprzyjały rynkowi sztuki. Kolekcje dzieł najpierw dotkliwie ucierpiały podczas II Wojny Światowej – wiele z nich zostało rozkradzionych, a nawet zniszczonych. Lata komunizmu także nie stwarzały możliwości poprawy sytuacji. Rynek sztuki prawie wyłącznie ograniczał się do tzw. Desy (Dzieła Sztuki i Antyki), czyli przedsiębiorstwa państwowego, które zajmowało się handlem dziełami sztuki i antykami. Po 1989, w okresie rodzącego się w Polsce kapitalizmu, oferta Desy okazała się niewystarczająca, a na rynku pojawiły się domy aukcyjne (np. nawiązujący nazwą do „Zachodu” Dom Akcyjny Rempex).

Chociaż po upadku komunizmy konsumenci z radością nabywali towary o zachodnim rodowodzie (ówczesne synonimy luksusu i postępu), kolekcjonerzy sztuki szczególnie upodobali sobie malarstwo polskie, w tym np. dzieła Stanisława Wyspiańskiego, Józefa Chełmońskiego czy Romana Opałki.

Fot. Stanisław Wyspiański, „Planty o świcie”, 1894

Niestety, mimo dynamicznie rozwijającego się w Polsce kapitalizmu, rynek sztuki przez lata był dostępny niemal wyłącznie dla „wyższych sfer” (np. bogatych ludzi ze świata biznesu). Rozwojowi tego rynku nie sprzyjali także liczni hochsztaplerzy. Dopiero od ok. 10-15 lat na aukcjach i w galeriach sztuki zaczęły pojawiać się dzieła młodych artystów, a także inne formy dzieł sztuki (w tym komiksy). Popularne stały się też tzw. art outlety. Dzięki temu część dzieł można nabyć za dużo mniejsze pieniądze, a sztuka zaczyna być dostępna dla każdego. Zanim jednak owa dostępność zostanie doceniona, musi minąć trochę czasu, aż Polacy w pełni nasycą się masową ofertą napływającą z dużych, modnych sklepów sieciowych z Europy Zachodniej czy Północnej, które w swojej ofercie mają także obrazy czy grafiki.

Dlaczego sztuka zwykle jest taka droga?

Ceny dzieła sztuki determinuje przede wszystkim nazwisko jego autora. Co ciekawe, w malarstwie zarówno dzieła słynnych artystów, które powstały dziesiątki czy setki lat temu, jak i współczesne obrazy potrafią osiągać zawrotne kwoty. Jednak w przypadku dzieł sprzed lat, na uwadze trzeba mieć również koszty ich utrzymania. Te namalowane na płótnie czy drewnie, wymagają kosztownej konserwacji, a także specjalnych warunków przechowywania. Za cenami dzieł sztuki przemawia także ich wyjątkowość: wszak w przeciwieństwie do fotografii czy grafik komputerowych, te są zawsze unikatowe.