Wielkanoc to najważniejsze święto dla Chrześcijan. Jest też wyjątkowo barwne pod względem tradycji i zwyczajów – wiele z nich ma pogańskie korzenie. Wg dawnych tradycji kobiety już od Środy popielcowej zaczynały przygotowania do Wielkanocy. Wtedy to zasiadały wieczorami i wspólnie tworzyły misterne dekoracje na skorupkach jaj. W poniższym artykule przyjrzymy się innym zwyczajom związanym z tym świętem.

Zwyczaje i tradycje Wielkanocne

Niedziela Palmowa

To święto rozpoczyna tzw. Wielki Tydzień i zostało ustanowione na cześć przybycia Jezusa do Jerozolimy. Tradycyjnie święcimy w tym dniu Palmy w Kościele. Dawniej tworzono je z gałązek, np. wierzby czy bukszpanu i przyozdabiano kwiatami, piórkami oraz ziołami. W niektórych rejonach polski, po powrocie z Kościoła, takimi barwnymi „rózgami” biło się zwierzęta gospodarskie po bokach – oczywiście delikatnie – na szczęście. Palmy trzymano także w domu, wetknięte za obrazki. Miały one za zadanie zapewniać pomyślność domownikom.

Pogrzeb żuru i śledzia

Dawniej ścisłe przestrzeganie postu było czymś oczywistym, a przede wszystkim – sumiennie praktykowanym. Ludzie odmawiali sobie mięsa, nabiału, a nawet słodkości (np. miodu), dlatego koniec postu był witany z prawdziwą radością. W Wielki Piątek, właśnie z okazji zbliżającego się końca przymusowego poszczenia, zakopywano śledzie lub przybijano je do deski i rozlewano żur – symbole postnej diety.

Święconka

To jedna z najbardziej charakterystycznych tradycji świąt Wielkanocy. Święcimy ją w Kościele, w Wielką Sobotę. W skład święconki wchodzą oczywiście jajka – jako symbol narodzin, baranek – symbol zmartwychwstania, wędliny i kiełbasy (wszak zbliżał się koniec Postu), chrzan (symbolizujący gorycz męki pańskiej), a także masło, ciasto, cukier czy sól. Święconkę spożywa się na śniadanie, w Wielką Niedzielę – po rezurekcji. Zanim przystąpimy do jedzenia, pamiętajmy o symbolicznym podzieleniu się jajkiem.

Tradycyjne potrawy wielkanocne

Święconka to oczywiście nie jedyna typowo wielkanocna potrawa. Na stole Wielkanocnych podczas obiadu pojawia się np.

• żurek – z jajkiem, białą kiełbasą i ziemniakami, na żytnim zakwasie;
• barszcz biały – to alternatywa dla żurku. Gotuje się go na zakwasie z mąki pszennej i podaje ze śmietaną i jajkiem;
• bigos – tradycyjnie gotowany przez kilka dni, dzięki czemu smaki się „przegryzają”, a bigos jest bardziej aromatyczny;
• sałatka jarzynowa – z ziemniakami, marchewką, groszkiem, ogórkiem kiszonym, jajkiem, jabłkiem i majonezem;
• ciasta – mazurki wielkanocne i babki wielkanocne, a także makowce.

Śmigus Dyngus

Nazywamy go także Lanym Poniedziałkiem, wszak w tym dniu oblewamy się wodą. Zwyczaj ten ma typowo pogańskie korzenie i symbolizuje budzenie się przyrody do życia. Podobno im bardziej polewano panny w śmigus dyngus, tym większe miały szanse na rychłe zamążpójście. Dawniej w Poniedziałek Wielkanocny ludzie dodatkowo chłostali się gałązkami brzozy, co miało oznaczać oczyszczenie z grzechów. W niektórych regionach Polski odbywają się także specjalne obchody przebierańców, podobne do bożonarodzeniowych kolędników.