W artykule Bauhaus – styl bez stylu? dowiedzieliśmy nieco o kontekście historycznym, który miał duży wpływ na narodziny i rozwój szkoły Bauhaus. Początkowo zmiany polityczne zachodzące w Niemczech (zjednoczenia landów) sprzyjały ideom, które doprowadziły do powstania Bauhausu. Niestety z czasem w kraju zaczęły budzić się nacjonalistyczne nastroje, co ostatecznie doprowadziło do zamknięcia szkoły, a tym samym uniemożliwiało zmaterializowania większości jej projektów i założeń. Tym razem przyjrzymy się właśnie tym ideom i cechom stylu Bauhaus.

Bohaterowie Bauhausu – innowacyjni i empatyczni

Szkołę Bauhaus zasiliło wielu znakomitych artystów, np. propagator konstruktywizmu László Moholy-Nagy, malarz Paul Klee, twórca abstrakcyjny Lyonel Feininger, czy malarz i grafik Wassily Kandinsky. Jednak człowiekiem, który miał największy wpływ na Bauhaus, był Walter Gropius. To on postulował tworzenie architektury i sztuki wolnej „od kłamliwych fasad i sztuczek”, organicznej, czystej, pasującej do nowej, zrewolucjonizowanej technologicznie rzeczywistości. Gropius dążył do zerwania z sentymentalną estetyką, pustą ornamentyką. Jego zdaniem funkcje i konstrukcje (budynków, przedmiotów) powinny determinować ich wygląd, stąd tak powszechne w Bauhaus kąty proste czy geometryczne bryły.

Fot. Walter Gropius

Teorie Bauhausu nie obejmowały jedynie innowacyjnych koncepcji sztuki i architektury. Gropius uważał, że architekt powinien poczuwać się do odpowiedzialności społecznej i tworzyć projekty łatwe w budowie i tanie – co było niezwykle istotne w trudnej sytuacji ekonomicznej, w jakiej znaleźli się Niemcy po I wojnie światowej. Efektem takiego myślenie było zaprojektowanie przez Gropiusa dwóch tanich osiedli i branie udziału w budowie jednego z nich – przeznaczonego dla pracowników fabryki Siemens.

Bauhaus podbija świat

Paradoksalnie niesprzyjające nastroje społeczeństwa niemieckiego i dojście do władzy nazistów pomogły Bauhausowi zyskać rozgłos na świecie. Założyciele szkoły – Walter Gropius i Ludwig Mies van der Rohe, wyjechali do Chicago. Gropius podjął pracę jako wykładowca (na wielu uczelniach), gdzie zaszczepiał swoje idee chłonnym wiedzy i kreatywnym studentom. Rohe zajął się projektowaniem wieżowców – które do dzisiaj uważane są za ikony współczesnej architektury, a tym samym Bauhausu.

Fot. Białe Miasto

Część profesorów Bauhaus trafiło do Izraela, gdzie powstało pierwsze i jak dotąd jedyne osiedle zaprojektowane w pełni w duchu Bauhaus – Białe Miasto. Zespół miejski Białego Miasta został umieszczony na Listę światowego dziedzictwa UNESCO.

Bauhaus dzieli, Bauhaus integruje

Twórcy Bauhausu pragnęli łączyć architekturę ze sztuką i czynić je dostępne dla wszystkich. W związku z tym promowali używanie tanich i umożliwiających szybkie budownictwo prefabrykatów. Kluczowa była dla nich funkcjonalność i konstrukcja. Zerwali z tradycyjnym budownictwem i ornamentyką, ponieważ tworzyli budowle i sztukę egalitarną, uniwersalną, a tym samym międzynarodową. To innowacyjne podejście dla jednych stało się ikoną nowoczesności, wysmakowanej estetyki i wyznacznikiem idealnego kierunku, w którym powinna podążać architektura i sztuka. Inni krytykowali Bauhaus za zbytni liberalizm, płytkość wyrażoną zerwaniem z „korzeniami”, globalizm, a także monotonię form.

Fot. Wieżowiec w Chicago

Mimo ogromnych kontrowersji, to właśnie rozwiązania w duchu Bauhausu okazały się najlepsze, kiedy Europa musiała odbudować miasta zniszczone wojną. Tanie, uniwersalne budownictwo zastąpiło wielkie gmachy i kamienice. Bauhaus ocalał także w postaci strzelistych, przeszklonych wieżowców. To również Bauhaus leży u podstaw oszczędnej, prostej i funkcjonalnej współczesnej architektury.