Antyki we współczesnych domach nie są zwykłymi elementami wyposażenia wnętrz. Naturalnie pełnią rolę mebli, a czasem funkcje reprezentacyjne, ale mogą również świadczyć o naszym przywiązaniu do historii i tradycji, podkreślać nasze zamiłowanie do przedmiotów z duszą czy metaforycznie łączyć nas z przodkami. Jeśli meble antyczne wypełniają nasze wnętrza, warto rozważyć zorganizowanie tradycyjnej staropolskiej Wigilii, albo przynajmniej Wigilii z elementami staropolskimi. Taka wieczerza szczególnie pasuje do domu w stylu dworkowym. Od czego zacząć?
Fot. Komplet dwóch foteli
Trochę historii
Obszerną wiedzę na temat kuchni sarmackiej dostarcza nam pierwsza polska książka kucharska Compendium Ferculorum Stanisława Czernieckiego, która powstała w 1682 roku. Dzięki niej wiemy, że na staropolskim stole wigilijnym królowały ryby, głównie słodkowodne (takie jak karpie, liny, leszcze) i a także morskie dorsze i śledzie. Rybą uważaną za najcenniejszą i najsmaczniejszą był łosoś, wówczas łowiony w rzekach. Natomiast najpopularniejszy był szczupak. Moda na karpia jako najważniejsze danie rybne na Wigilii, przyszła do Polski nieco później.
Fot. Łosoś
XVII i XVIII-wieczne przepisy zaskakują swoją finezją i zgrabnym łączeniem smaków: np. ryby słone podawano z miodownikiem, szczupaka gotowano na szaro, na sosie na bazie wina i korzeni lub przygotowano z szafranem. Z krwi karpia niekiedy gotowano zupę, a samą rybę przyrządzano np. z piernikiem. Inne dania wigilijne typowe dla kuchni końca XVII wieku i całego XVIII to groch z kapustą, barszcz czerwony z uszkami, zupa grzybowa, zupa migdałowa, kutia czy pierniki z ziołami, które pobudzały trawienie.
Fot. Karp
Wigilijne zwyczaje i wierzenia
Generalnie wieczerza wigilijna składała się z dań postnych, chociaż niektórzy próbowali ten post nieco obejść, doprawiając ryby sosem z mięsa czy słoniną. Wg. kuchni staropolskiej w daniach postnych nie mogło pojawić się masło czy ser. Co ciekawe post nie wykluczał alkoholu, który suto polewano w trakcie wieczerzy, bowiem sama Wigilijna w Polsce sarmackiej była uważana za bardzo radosne święto. Interesująca jest też liczba dań wigilijnych, bowiem dawniej uważano, że miała ona być nieparzysta (chłopi mieli 5-7 dań, szlachcice 9, arystokracja 11). Już od czasów sarmatów popularne było obdarowywanie się prezentami właśnie w przeddzień Bożego Narodzenia. Rozpoczęcie wieczerzy poprzedzało, podobnie jak dzisiaj, łamanie się opłatkiem.
Fot. Świecznik na dwie świecie
Oczywiście dania wigilijne inaczej wyglądały u chłopów, którzy żyli skromnie, a inaczej u bogatszych szlachciców czy arystokracji. Łączyła je jednak jedna zasada: na kolacji nie mogło zabraknąć składników z ziemi (potraw z mąki), sadu (suszone owoce), ogrodu (warzywa), lasu (grzyby) i wody (ryby).
Zwyczaj stawiania dodatkowego talerza, czy atmosfera zadumy nad nieobecnymi przybyła do Polski dopiero w wieku XIX. Zarówno dawniej, jak i dzisiaj, Wigilia uważana była za dzień magiczny. Niektórzy wierzyli, że to w jakiej atmosferze przebiegnie Wigilia, determinuje cały następny rok, dlatego dzieci w tym okresie musiały być szczególnie grzeczne, źle widziane było prowadzenie wszelkich sporów. Był to też ostatni dzwonek na uregulowanie długów, aby nie być zadłużonym kolejne 12 miesięcy. W Wigilię ponoć ważyły się także losy przyszłych zbiorów, dlatego w tym dniu na stołach nie mogło zabraknąć ziaren i orzechów, a także snopów słomy ustawionych pod ścianami.
Staropolska Wigilia dzisiaj
Trudno wyobrazić sobie, że dzisiaj, na miejsce choinki, postawimy snopy słomy, jest jednak kilka rzeczy, które warto przemycić z Wigilii staropolskiej, aby stworzyć szczególną atmosferę na współczesnej kolacji wigilijnej. Na pewno są to przepisy staropolskie, duża ilość ryb na stołach (nie tylko w postaci karpia i śledzi!), a także zasada składników z ziemi, sadu, ogrodu, lasu i wody. Dobrze także wzorem Sarmatów, uczynić ten dzień nie tylko doniosłym i wzruszającym, ale także pełnym radości, wszak to przeddzień Bożego Narodzenia.
Ostatnie wpisy
- Czym charakteryzują się meble w stylu Hepplewhite? 17/11/2024
- Vintage a antyk – jakie zachodzą pomiędzy nimi różnice? 17/11/2024
- Styl Eastlake - czym charakteryzują się meble w tej stylistyce? 16/10/2024
- Jakie są style nóg stołów? Poznaj je bliżej 16/10/2024
- Jak rozpoznać antyk i odróżnić go od imitacji? 23/09/2024